Literówki – dlaczego tak trudno je wyłapać i poprawić? Sposoby na poprawę przestawianych liter w tekście!

Aktualizacja: 15 listopada 2024

Przygotowanie tekstu to duży wysiłek bez względu na to, czy rozpoczynamy pisanie książki, tekstu zamówionego przez klienta na stronę internetową, recenzji lub artykułu na osobistego bloga. Gdy spędzamy z treścią dużo czasu, zapamiętujemy przekaz, kolejne akapity i konstrukcję zdań. To niestety przeszkadza w wychwytywaniu literówek. Drobne błędy zdarzają się każdemu i nie oznaczają pisarskiej niekompetencji, ale czytelnicy mogą odbierać je jako niechlujność albo brak właściwej korekty. Dlaczego literówki pojawiają się w tekście i czy można im zapobiec? Podrzucam kilka sposobów na wyłapywanie czeskich błędów i wyrazów z zamienioną kolejnością liter.

Co to jest literówka?

Literówki to błędy związane z niewłaściwą kolejnością liter, pominięciem znaku, powtórzeniem, zastosowaniem małej zamiast dużej litery lub na odwrót. Popełniamy je, gdy piszemy lub przepisujemy tekst na komputerze, telefonie komórkowym, a niegdyś maszynie do pisania. W czasach zecerstwa wiązały się także z błędami popełnianymi podczas składu tekstu.

Czeski błąd w tekście

Specyficznym rodzajem literówek jest czeski błąd. Polega na zamianie kolejności dwóch sąsiadujących znaków – np.

nei – zamiast nie.

Czy literówka to błąd ortograficzny?

Nie. Literówki nie są błędami wynikającymi z niewiedzy osoby piszącej tekst, np. braku znajomości zasad ortograficznych czy interpunkcyjnych. To po prostu pomyłka podczas wciskania klawiszy na klawiaturze.

Sprawdź też, jak wygląda redakcja i korekta książki.

Skąd się biorą literówki i czeskie błędy w tekście?

Błahe błędy związane z pomieszaniem kolejności liter nie są oznaką niskich umiejętności językowych. Literówki w tekście wynikają najczęściej z:

• Niechlujstwa,
• Szybkiego pisania,
• Braku korekty językowej,
• Zbyt długiego czasu spędzonego nad tekstem,
• Używaniu znaków z obrzeży klawiatury (serdeczny i mały palec są najmniej wygimnastykowane, więc łatwo mogą nacisnąć nie ten klawisz, co trzeba),
• Kolejności znaków na klawiaturze odwrotnej do kolejności znaków w wyrazie,
• Problemami z klawiaturą i funkcją spell check (czyli funkcji automatycznej poprawy pisowni, która nie zawsze poprawnie odgaduje, co mamy na myśli 🙂 ).

Sprawdź, jak wzbogacić zasób słownictwa.

Istnieje także naukowe wytłumaczenie problemu z wykrywaniem literówek w tekście, które wynika z tego, jak mózg czyta tekst. Dzięki niemu każdy z nas poprawnie odczytuje wyrazy z poprzestawianych liter.

Dlaczego tekst z poprzestawianymi literami odczytujemy prawidłowo?

Mózg odbiera miliony bodźców, a tylko ułamek z nich dociera do naszej świadomości. Obdarzeni zostaliśmy selektywną percepcją wzrokową, która sprawia, że to, co widzimy, interpretujemy na podstawie wcześniejszych doświadczeń. Kolejność liter nie ma znaczenia, a do odczytania wyrazu wystarczy, aby pierwszy i ostatni znak były poprawnie zapisane. Na podstawie liczby liter umysł dokonuje szybkiej analizy i rozpoznaje zapisane słowa. Dzieje się to poza naszą kontrolą i uwagą. Spójrz na poniższy tekst z pomieszanymi literami w wyrazach:

Tekst z przestawionymi literami w wyrazach

Odczytałeś go bez większego wysiłku, prawda? Mózg nie ma także większego problemu, aby poprawnie rozszyfrować tekst z cyframi zamiast liter, co możesz przetestować na sobie za pomocą poniższego przykładu.

Tekst z przestawionymi literami i cyframi, źródło: https://demotywatory.pl/3894788/A-ty

Skoro teksty z poprzestawianymi literami nie stanowią problemu dla naszego umysłu, to nic dziwnego, że naszej uwadze unikają pojedyncze zmiany w kolejności znaków.

Sprawdź też, na czym polega współpraca recenzencka.

Jak sprawdzać i wyłapywać literówki w tekście? 10 sposobów na ich eliminację!

Walka z literówkami to trudne zadanie, jednak wykonalne. Błędy i babole można usuwać samodzielnie albo ze wsparciem korekty językowej przeprowadzonej przez korektora. Oczywiście jednym z podstawowych sposobów jest skorzystanie z funkcji autokorekty, dostępnej w większości edytorów tekstowych. I to rozwiązanie na eliminowanie literówek w tekście omówimy sobie jako pierwsze.

Jak sprawdzić literówki w Wordzie?

Odwołam się do najpopularniejszego programu do edycji tekstu, czyli Worda. Na głównej belce wejdź w zakładkę Recenzja, a następnie kliknij funkcję Język -> Ustaw język sprawdzania. Wybierz interesujący Cię język i gotowe. Ogólnie Word z automatu wyrywa język tekstu, więc o ile nie wyłączysz sprawdzania pisowni, z automatu ta opcja będzie uruchomiona.

Sprawdzanie literówek w Word 2013.

Gdy program wykryje popełniony błąd, automatyczne koryguje go, wprowadzając poprawny zapis (czyli taki zdefiniowany w jego słowniku). Pamiętaj jednak, że Word może błędnie zinterpretować popełnioną przez Ciebie literówkę, np. w przypadku, gdy można ją skorygować na 2 różne sposoby. Autokorekta może wybrać wyraz, którego w ogóle nie mieliśmy na myśli. Dlatego właśnie polecam kontrolować, co dzieje się z naszym testem, aby uniknąć śmiesznych albo żenujących konstrukcji zdaniowych.

A może interesuje Cię recenzja przedwydawnicza? Sprawdź ofertę!

Jak sprawdzać literówki po samym sobie? Wskazówki na autokorektę

1. Odłóż artykuł do sprawdzenia na drugi lub nawet trzeci dzień. Twój mózg odpocznie od treści i zdecydowanie łatwiej wyłapiesz ewentualne literówki, błędy fleksyjne i ortograficzne.
2. Jeśli masz na to przestrzeń, sprawdź tekst pod kątem literówek kilka razy, a między każdą korektą rób sobie przerwę.
3. Korzystaj z narzędzi do sprawdzania pisowni, np. LanguageTool (languagetool.org/), który bardzo dobrze radzi sobie wyłapywaniem błędów fleksyjnych, literówek czy ortografów. Pamiętaj, że tego typu narzędzia działają w oparciu o ogólne zasady językowe, a do nich często są wyjątki. Nie akceptuj więc propozycji zmian na ślepo – zweryfikuj, czy propozycja narzędzia jest poprawna. Sprawdź, jak pisać pamiętnik.
4. Odsłuchaj swój tekst. Word ma taką funkcję, Google Docs również, możesz też skorzystać z syntezatora mowy, np. w translatorze Google. Syntezator przeczyta to, co napisałeś, a dzięki temu możesz usłyszeć i tym samym wyłapać literówki.
5. Zmień font napisanego tekstu. Mózg jest leniwy i przyzwyczaja się do formy napisanej treści (tego, jak rozłożone są akapity, gdzie kończy się zdanie itd.), dlatego dobrym sposobem na sprawdzanie literówek jest „zobaczenie” tekstu w innej formie i zmuszenie mózgu do przyłożenia się do pracy.
6. Sprawdź, czy robisz błędy w tych samych wyrazach – zdarza się, że niepoprawnie zapisujemy ten sam wyraz. Za pomocą ctrl+F wyszukaj, czy w tekście wielokrotnie nie popełniłeś tej samej literówki. Następnie za pomocą funkcji Zamień dokonasz szybkiej poprawy wszystkich błędów w tekście.
7. Jeśli korzystasz z trybu śledzenia zmian, koniecznie wyłącz funkcję przed ostateczną redakcją tekstu. Nie działa ona idealnie i utrudnia przeprowadzenie rzetelnej korekty, a tekst z zamienionymi literami zdecydowanie trudniej wyłapać, gdy zdania są pokreślone różnymi kolorami.
8. Koncentruj się na kolejnych zdaniach, nie rozpraszaj się i nie uciekaj myślami np. do planów na weekend. Jeśli nie utrzymasz wysokiej koncentracji, na pewno przeoczysz jakiś czeski błąd w tekście.

Sprawdź, jak pobudzić motywację do pisania książek.

Sprawdzanie pisowni pod kątem literówek przez korektora

Wszystkie samodzielne sposoby na literówki nie mogą się równać ze sprawdzeniem tekstu przez inną osobę, a najlepiej korektora, który ma dar wyłapywania poprzestawianych liter w wyrazach. Ja niestety określam siebie jako osobę wysokokontekstową, ponieważ bardzo szybko jestem w stanie rozpoznać znaczenie wyrazu i zdania, nawet gdy tekst ze zmienionymi literami wydaje się niemożliwy do oczytania. Przez to zdecydowanie trudniej idzie mi wyłapywanie literówek po samej sobie.

W każdym razie sprawdzenie tekstu przez korektora nieco inaczej przebiega w przypadku pisarzy i copywriterów.

• Pisarze posiadają luksus profesjonalnej korekty językowej w ramach procesu wydania książki. Dzięki temu zdecydowana większość literówek zostaje wyeliminowana. Treść powieści najczęściej przechodzi najpierw redakcję językową, a później techniczną korektę, a i jeszcze przed oddaniem książki do druku dodatkowy redaktor przegląda tekst i wyłapuje ostałe się błędy.
• Copywriterzy czasami korzystają z pomocy znajomych lub kolegów po fachu podczas poprawy tekstu, ponieważ płatna korekta zwiększyłaby koszty przygotowania tekstu. Ten koszt trzeba by było przerzucić na klienta, proponując wyższą stawkę za zlecenie.
  • Bardzo często to i sam klient pełni rolę korektora, ostatecznie przeglądając tekst przed akceptacją, poprawiając błędy i zgłaszając konieczność wprowadzenia poprawek.
  • A jeśli copywriter współpracuje z agencją, rolę korektora może również pełnić content manager czy specjalista SEO, który weryfikuje tekst przed przesłaniem go do klienta.

Niestety nie ma stu procentowego sposobu czy metody na to, jak wyłapać literówki z całego tekstu. Nawet najbardziej doświadczony korektor również obdarzony jest percepcją wzrokową, więc w tekście mogą znaleźć się literówki nawet po rzetelnej redakcji tekstu.

Sprawdź, ile kosztuje korekta tekstu w cenniku usług copywriterskich.

Literówka obniża jakość tekstu – walcz z nią skutecznie!

Nie lekceważ literówek – mogą pozbawić Cię klientów, nowych zleceń, współpracy z najlepszym wydawnictwem. Wielu czytelników odbiera je negatywnie jako oznakę braku profesjonalizmu, niechlujstwa lub nawet (o zgrozo!) niskich umiejętności językowych. Jak sprawdzać literówki? Czytaj swoje artykuły tyle razy, ile jest to możliwe. Pamiętaj, aby nie pracować nad tą samą treścią przez cały dzień, a w okresach spadku koncentracji nie zabierać się za korektę językową. Do sprawdzania błędów podchodź ze świeżym umysłem! A w razie potrzeby skorzystaj ze wsparcia znajomego. Ja mam swoich prywatnych korektorów, którzy wyłapują większość baboli w treściach moich książek, zanim jako propozycja wydawnicza trafią do wydawnictwa ;).

Źródła i dodatkowe informacje:

• https://pl.wikipedia.org/wiki/Liter%C3%B3wka
• https://pl.wikipedia.org/wiki/Czeski_b%C5%82%C4%85d