Porady dla początkujących pisarzy – 29 pomocnych wskazówek od autorki kryminałów

20 grudnia 2020/Jak zostać pisarzem?

Pisarz nie należy do zawodów, które wybiera się jako intratną posadę po studiach. Nie jest to praca na etacie z pewnym wynagrodzeniem, a na literacki sukces składa się wiele czynników często niezależnych od „jakości” powieści. Patrząc na biografie znanych twórców, nie wskażemy jednego zestawu kwalifikacji i umiejętności gwarantującego rozwój pisarskiej kariery. Często bestsellery stają się dziełem przypadku. Podcięłam Ci skrzydła, co? Na szczęście możesz pracować nad swoim warsztatem pisarskim. Jak to zrobić? Specjalnie dla Ciebie, początkującego pisarza przygotowałam 29 porad podzielonych na 6 sekcji tematycznych. Znajdź w nich kamyczki, które zabierzesz do swojego ogródka.

Higiena pisania – wskazówki dla początkujących pisarzy

Zaczynamy od wskazówek dotykających sfery emocjonalnej i psychicznej oraz porad dotyczących wypracowania własnego systemu pracy nad książką. Jak w każdej pracy i podczas pisania pojawia się zwątpienie, a rozterki wywołanie opinią innych osób potrafią skutecznie zniechęcić do tworzenia. Trzeba więc nauczyć się, jak sobie z tymi trudnościami radzić.

Opracuj własną metodę pisania – każdy pisarz pracuje nieco inaczej. Ja lubię wyznaczać cele i pisać wg harmonogramu. Z kolei inni twórcy zasiadają przed komputerem, kiedy opęta ich wena twórcza. R. Ingermanson opracował technikę płatka śniegu, która często jest krytykowana przez gremium pisarskie. Pamiętaj, że nie istnieje jedna, najlepsza metoda pisania – musisz samodzielnie odkryć, co sprawdza się w Twoim przypadku.
Stwórz swój indywidualny, najefektywniejszy rytm pisania – określ, jak kształtuje się Twoja krzywa wydajności i zaplanuj czas na pisanie, kiedy znajdujesz się w szczycie swoich możliwości intelektualnych. Oczywiście idealną porę na tworzenie będziesz musiał skonfrontować z innymi obowiązkami. Istotne jest jednak to, abyś poznał, kiedy pracuje Ci się najlepiej i umiał to wykorzystać.
Nastaw się na brak weny twórczej i gorsze dni – zaakceptuj je i poświęć czas na dogrywanie fabuły lub research. Nie zawsze pisanie to stukanie klawiszy na komputerowej klawiaturze.
Rób sobie przerwy od pisania – zmęczenie daje o sobie znać nawet podczas ulubionych aktywności. Kiedy piszę dużo i często, w pewnym momencie dochodzę do pewnego rodzaju automatyzacji – moja twórczość jest OK, ale przez przesycenie pisaniem nie czuję polotu i lekkości, która z kolei pojawia się po kilku dniach odpoczynku.
Znajdź inną aktywność, hobby – pisanie książek może być celem Twojego życia, największą pasją i źródłem zarobków zarazem. Jasne, nie ma w tym nic złego. Warto jednak, abyś wprowadził do swojej rutyny coś innego, jakieś nowe hobby, dzięki któremu będziesz miał styczność z różnymi bodźcami. Pamiętaj, że umysł uwielbia różnorodność.

Naucz się przezwyciężać zwątpienie – jeśli nie jesteś osobą z wybujałym ego i ogromnym poczuciem własnej wartości, w Twojej głowie niejednokrotnie pojawią się rozterki. Podejrzewam, że pytanie: czy to, co piszę, ma sens? to bloker nawet największych twórców. Musisz nauczyć się, jak z nim walczyć i przekonywać samego siebie o celowości pisania.
Nie zastanawiaj się, co inni powiedzą o Twojej twórczości – często sami ograniczamy siebie i swoją powieść, gdy zaczynamy rozmyślać, jak ocenią nas osoby z naszego otoczenia, znawcy tematu lub czytelnicy. Boimy się np. ustami książkowych bohaterów wyrażać kontrowersyjne opinie, stosować przekleństw czy opisywać elektryzujące sceny łóżkowe z powodu chochlika, który z tyłu głowy podpowiada nam, że źle wypadniemy w oczach innych. Staraj się go ignorować i twórz to, na co masz ochotę.
Zaakceptuj istnienie krytyki – Ty i Twoja książka zostaniecie ocenieni przez niejednego krytyka i z pewnością nie wszystkie opinie będą przychylne. O tym, jak sobie radzić z krytyką, pisałam w osobnym tekście, tu tylko nadmienię, że powinieneś oswoić się z tym, że inni mogą skomentować Twoją twórczość. Czasem spotkasz się z czystym hejtem, a niekiedy trafisz na wartościowy komentarz, z którego warto wyciągnąć wnioski.
Zbuduj grono zaufanych recenzentów – trudno obiektywnie ocenić swoją książkę. Ja oceniam się bardzo surowo. Aby nie popaść w euforię lub czarną rozpacz, poproś osoby, których zdanie sobie cenisz, o przedpremierową recenzję powieści.
Przygotuj się na to, że pisanie to ciężka praca – uświadom sobie, że tworzenie nie należy do najprostszych zadań. To trudna i często bardzo męcząca praca. Bądź na to gotowy.

Rozwijanie kreatywności – kilka porad dla raczkujących powieściopisarzy

Podstawowym narzędziem pracy pisarza, o ile nie zajmuje się literaturą faktu, jest jego wyobraźnia. Oto kilka porad na jej dobre spożytkowanie i rozwijanie.

Zapisuj różne pomysły, później je oceniaj – mam specjalny zeszyt do pomysłów książkowych. Ty też się o taki postaraj i kiedy w Twojej głowie pojawi się nowa, kreatywna myśl, spisz ją koniecznie. Później ocenisz, czy warto wykorzystać ją w powieści.
Korzystaj z map myśli – to bardzo pomocne narzędzie podczas tworzenia fabuły, ustalania wątków przyczynowo-skutkowych, spisywania najważniejszych ustaleń dotyczących bohaterów lub akcji.
Czerp inspirację z różnych źródeł – czytaj książki, oglądaj seriale, rozmawiaj z różnymi ludźmi, zaglądaj w kroniki kryminalne. Wszędzie możesz znaleźć nową koncepcję na powieść.
Obserwuj otaczającą Cię rzeczywistość – staraj się dostrzegać w codzienności i zwykłych rzeczach coś zupełnie nowego. I nie myśl, że wszyscy tak samo odbierają te same przedmioty czy wydarzenia. Opis rzeczywistości z Twojej perspektywy może być interesujący dla czytelnika.

Rady dla pisarzy dotyczące konstrukcji fabuły książki

Porywające czytelników książki mają przemyślaną fabułę. By ćwiczyć umiejętność projektowania wątków splatających się w spójną i logiczną opowieść, od której nie można się oderwać, skorzystaj początkujący pisarzu z poniższych wskazówek.

Zapoznaj się z różnymi technikami tworzenia powieści – zanim opracujesz własną metodę pisania książki, warto abyś poznał doświadczenia innych autorów.
Uważaj na zagmatwanie fabuły – pisząc powieści kryminalne takie jak Oddech Śmierci czy Pogranicznik, cały czas upominałam się, aby nie skomplikować historii opowiadanej czytelnikowi. Przekombinowana fabuła, w której poszczególne wątki są nieco naciągane, pozostawia niedosyt i odbiera jakość książce.
Weryfikuj fakty – jeśli w powieści powołujesz się na wydarzenia historyczne, opisujesz techniki kryminalistyczne lub wcielasz się w psychologa kryminalistycznego, koniecznie upewnij się, że Twoja literacka fikcja zbytnio nie odbiega od rzeczywistości.
Twórz bohaterów, którzy wzbudzają u Ciebie emocje – postaci nie mogą być bezbarwne – powinny zaskarbić sobie sympatię lub antypatię Twoich czytelników, a przede wszystkim wzbudzać u Ciebie silne emocje. Gdy współczujesz ofierze, denerwuje Cię zachowanie śledczego albo starasz się usprawiedliwić postępowanie mordercy, to znaczy, że dobrze kreujesz swoich bohaterów.
Twórz streszczenie swojej powieści – podczas pisania uważaj na przekręcanie i zmienianie opowiedzianej już rzeczywistości. Aby nie pogubić się w charakterologii postaci, ich biografii lub chronologii wydarzeń, prowadź streszczenie swojej książki. Spisuj najważniejsze informacje tworzące oś Twojej powieści.
Czytaj swoją książkę, by sprawdzić, czy wyraziłeś to, co chciałeś – nawet pisarzom zdarza się konstruować zdania tak, że zniekształcają przekaz myśli, którą mają w głowie. Z tego względu warto, abyś na bieżąco sprawdzał, co napisałeś, czy nie wprowadziłeś zbyt dużych skrótów myślowych albo nie zastosowałeś zwrotów zmieniających kontekst całej wypowiedzi.

Potrzebujesz przegadać kwestie związane z fabułą swojej książki? Zapraszam na konsultacje pisarskie.

Porady dla młodych pisarzy dotyczące stylu, języka i rozwoju warsztatu pisarskiego

Twórcy (w tym ja :)) często nie posiadają wykształcenia polonistycznego. To jednak nie znaczy, że nie muszą dbać o poprawność językową swoich tekstów. Każdy pisarz powinien dążyć do perfekcjonizmu językowego, bo przez pryzmat tego, co napisze, jest oceniany przez czytelników.

Rozwijaj swój warsztat pisarski – ucz się nowych słów, sprawdzaj znaczenie związków frazeologicznych, weryfikuj pisownię obcojęzycznych wyrażeń.
Pamiętaj o interpunkcji – jeśli jeszcze nie wiesz, kiedy postawić przecinek i jak zapisywać dialogi w powieści, koniecznie nadrób zaległości.
Sięgaj do słowników j. polskiego i stron poświęconych edycji tekstu – każdą wątpliwość językową sprawdzaj w wiarygodnych źródłach.
Wprowadź autokorektę – stań się pierwszym korektorem swojej powieści. Staraj się wyłapać jak najwięcej błędów.
Korzystaj z narzędzi do sprawdzania treści – trudno dostrzec literówki we własnym tekście. Dlatego bez oporów korzystaj z aplikacji pomagających wychwycić większe i mniejsze babole językowe (polecam np. LanguageTool).
Daj książkę do przeczytania zaufanej osobie – pozwól jej na feedback i wytknięcie błędów. Możesz także skorzystać z oferty recenzji przedwydawniczej.

Wskazówki techniczne nawet dla skomputeryzowanych twórców

Jak wspomniałam wcześniej, masz dowolność w zakresie metody pisania książki. Możesz to robić na maszynie lub w notesie. Jeśli jednak jak zdecydowana większość pisarzy przelewasz swoją twórczość na elektroniczny papier za pomocą komputera osobistego, pamiętaj o 2 kwestiach.

Znajdź edytor tekstowy, który nie będzie Cię rozpraszał – do najpopularniejszych aplikacji z pewnością należy Word, LibreOffice czy Dokumenty Google. Pamiętaj, że program do pisania powinien spełniać Twoje potrzeby i technicznymi możliwościami nie odwracać Twojej uwagi od skomplikowanego procesu twórczego.
Pamiętaj o kopii zapasowej – urządzenia elektroniczne lubią płatać figle. Dla pewności zapisuj powieść na różnych nośnikach: dysku komputera, pendrive’e, w chmurze.

Wejście na rynek książki – porady dla debiutujących pisarzy

Napisanie powieści to dopiero połowa sukcesu, później trzeba ją wydać. I tu powinieneś zapoznać się z mechanizmami funkcjonującymi na rynku książki.

Nie decyduj się na pierwszą lepszą propozycję od wydawcy – dokładnie wczytaj się w umowę wydawniczą, przemyśl wysokość wkładu własnego, prowizji autorskiej składającej się na wynagrodzenie za wydanie książki.
Bądź realistyczny w stosunku do rynku książki – jako społeczeństwo nie czytamy zbyt wielu powieści i sięgamy po pozycje z wyrobioną marką (nazwiskiem autora). Debiutantom jest się bardzo ciężko przebić. A wydawcy nie zawsze chcą współpracować z początkującymi pisarzami.

Porada na koniec: pisania książek ucz się od innych!

Każdy pisarz podzieli się z Tobą nieco innymi wskazówkami pisarskimi. Słuchaj ich uważnie na spotkaniach autorskich i wyciągaj z nich coś dla siebie. A przede wszystkim dużo czytaj! Książki to najlepsze źródło inspiracji, doskonalenia warsztatu pisarskiego i podpatrywania sposobu łączenia z pozoru nieistotnych wątków w jedną, spójną całość.