Metoda płatka śniegu – uporządkowana technika pisania książek stworzona przez fizyka

Większość osób wyobraża sobie pisarzy jako nieokrzesanych polonistów, którzy z papierosem i szklaneczką whisky w dłoni wieczorami przelewają na papier myśli pod wpływem natchnienia. To oczywiście po części prawda, ale autorzy to naprawdę różnorodna grupa osobowości. Zaliczają się do nich również ścisłe umysły, potrafiące w metodyczny sposób przygotować świetną fabułę. Przykładem jest m.in. Randy Ingermanson, amerykański naukowiec, twórca 6 bestsellerowych książek napisanych za pomocą schematu płatka śniegu. Na czym polega snowflake method i czy faktycznie jest taka skuteczna? Poznaj tajniki fizycznej procedury na dobrą książkę.

 

Snowflake method writting by Randy Ingermanson – kilka słów o autorze płatka śniegu

Randy Ingermanson jest fizykiem teoretycznym. Uzyskał tytuł magistra i doktora na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley. Specjalizuje się w teorii cząstek elementarnych, a większość jego naukowej pracy dotyczy metod nieperturbacyjnych w kwantowej teorii pola. Skąd jego zamiłowanie do pisania? Jeszcze w szkole średniej wpadła mu do głowy myśl, że mógłby napisać swoją własną powieść. Pierwsze próby podjął podczas habilitacji. Książki nigdy nie zostały wydane, Randy traktował je jako formę ćwiczeń i nie był z nich zadowolony na tyle, aby poszukać wydawcy.

Sprawdź, jak wysłać propozycję wydawniczą.

 

Po zakończeniu pracy na uczelni Ingermanson podjął zatrudnienie w Maxwell Laboratories w San Diego. Wciąż ciągnęło go do pisania, więc jeździł na konferencje pisarskie, by uczyć się od najlepszych. I w końcu Randy stworzył powieść, z której był na tyle zadowolony, aby ją wydać. Szybko znalazł wydawcę, a książka przyniosła mu rozgłos w środowisku pisarskim – teraz to on zaczął wygłaszać prelekcje i wykłady. Jeden z przyjaciół zachęcił go, aby biznesowo wykorzystał swoją markę osobistą i wiedzę na temat pisania. Tak powstała strona AdvancedFictionWriting.com edukująca początkujących autorów. Na jej łamach opublikował artykuł The Snowflake Method For Designing A Novel opisujący metodę płatka śniegu.

 

Randy nie zwalnia tempa. Jest autorem 6 powieści, kursu dla pisarzy, cały czas dzieli się swoim doświadczeniem na konferencjach pisarskich oraz publikuje bezpłatny miesięcznik Advanced Fiction Writing E-zine. Więcej informacji o jego projektach znajdziesz na jego drugiej oficjalnej stronie: ingermanson.com.

 

Pisanie książki a metoda płatka śniegu – na czym polega?

Ingermanson jako osoba o ścisłym umyśle uważa, że natchnienie, wena czy olśnienie to pojęcia abstrakcyjne, a napisanie dobrej książki wymaga jej zaprojektowania. Co to właściwie oznacza? Zanim zaczniemy przelewanie naszej historii na papier, powinniśmy ją sobie uporządkować i zorganizować. Dzięki temu podczas redakcji do naszej fabuły nie wda się chaotyczność, a wszystkie wątki będą się ze sobą łączyć i prowadzić czytelnika do finału powieści niczym po nitce do kłębka.

Sprawdź, jak napisać zakończenie książki.

 

Proces projektowania książki Randy opisał, używając metafory płatka śniegu. Kiedy weźmiemy pod mikroskop śnieżynkę, zauważymy, że składa się z wielu kryształków, tworzących razem spójną całość. Powstawanie zaawansowanego wzoru rozpoczną się od prostego kształtu. Pod wpływem działania różnych sił naturalnych (wody, niskiej temperatur, wiatru) struktura rozrasta się. W efekcie otrzymujemy piękny płatek śniegu. I tak właśnie powinniśmy podejść do pisania książki – główny zamysł należy rozbudować o wątki poboczne, spinając fabułę w całość.

W swoim artykule Ingermanson podkreśla, że nie chce zamykać w sztywne ramy pisarskiej kreatywności – metoda płatka śniegu pomaga uporządkować pomysły i informacje zabrane podczas reaserchu. Według niego zaprojektowanie ciągu przyczynowo-skutkowego oraz zorganizowanie przemyśleń dotyczących tworzonej historii zdecydowanie ułatwia etap właściwego pisania. Mając do dyspozycji projekt, musimy tylko opisać całość, łącząc poszczególne, stworzone już punkty.

 

Jak napisać książkę metodą płatka śniegu? 10 etapowa instrukcja

Przejdźmy zatem do omówienia, jak przebiega pisanie powieści metodą płatka śniegu. Pamiętaj, aby zaopatrzyć się w notes, dużą kartkę papieru lub od razu usiąść przed komputerem. Myśli i spostrzeżenia bywają ulotne, więc od razu warto je zapisywać. Gotowy do zaprojektowania książki? To zaczynajmy!

 

P.S. Instrukcja jest dosyć długa, więc jako ściągawkę pobierz sobie plik PDF z kolejnymi etapami metody płatka śniegu.

 

Zacznij od streszczenia swojej powieści

Pisanie metodą płatka śniegu reprezentuje podejście od ogółu do szczegółu. Rozpoczynając prace nad książką, przygotuj jedno zdanie, które ją streści lub podsumuje. Przekaż w nim myśl przewodnią powieści.

 

Przykład

Porywcza policjantka nosząca w sercu mroczną tajemnicę tropi Pogranicznika, seryjnego zabójcę z Orlic.

 

Tak mogłoby brzmieć streszczenie mojej książki Pogranicznik. Randy doradza, aby poświęcić maksymalnie godzinę na napisanie zdania. Jeśli będzie bardzo dobre, można je później wykorzystać w materiałach marketingowych, opisie okładkowym, social media.

 

Czy charakteryzuje się dobre streszczenie?

• Jest krótkie – maksymalnie 15 słów.
• Nie zawiera imion bohaterów. Postaci są ukryte pod zachęcającymi określeniami.
• Prezentuje fabułę, ukazując indywidualną historię pierwszoplanowych bohaterów na tle głównej historii powieści.

 

Rozwiń streszczenie w akapit

Przez kolejną godzinę postaraj się rozbudować podsumowanie w cały akapit. Randy jest zwolennikiem 3-aktowego opowiadania składającego się z 3 przełomowych wydarzeń (najczęściej katastrof) i zakończenia. Każdej katastrofie przeznacza 1/4 książki, a finał stanowi punkt kulminacyjny, spinając wszystko w całość. Dlatego też na tym etapie radzi, aby zaprojektować i pokrótce opisać wszystkie kluczowe momenty oraz zakończenie powieści.

 

Jak wygląda idealny akapit?

• Składa się z ok. 5 zdań.
• Pierwsze zdanie nakreśla fabułę i tło powieści.
• Zdania 2-4 opisują kolejne katastrofy/przełomowe wydarzenia.
• Zdanie 5 streszcza zakończenie.

 

Pamiętaj, aby nie mylić tego akapitu z opisem, który trafi na okładkę książki. Krok drugi metody płatka śniegu jest tylko dla Ciebie; dla swoich czytelników Ty lub Twój wydawca przygotujecie streszczenie jedynie pierwszej części książki.

 

Zaprojektuj bohaterów

Opracowanie porywających bohaterów to bardzo ważny etap składający się na pisanie książki. Metoda płatka śniegu również go obejmuje. Randy doradza, aby każdej z postaci poświęcić godzinę, spisując wszystkie jej najważniejsze cechy:

• Imię i nazwisko,
• Historię życia zamkniętą w 1-zdaniowym podsumowaniu,
• Motywację i cel, do którego zmierza,
• Czynniki utrudniające osiągnięcie zamierzeń (mogą to być zarówno elementy wynikające z osobowości postaci, jej problemy, jak i zewnętrzne przeszkadzacze, inni bohaterowie, niefortunne sploty wydarzeń),
• Sposób przemiany postaci – na dobre lub na złe.

 

Postaraj się w jednym akapicie podsumować bio danego bohatera. Podczas projektowania postaci w Twoim umyśle mogą pojawić się nowe przemyślenia na temat całej powieści. Nic nie stoi na przeszkodzie, abyś wrócił do poprzednich kroków i dokonał modyfikacji. Bohaterowie mają bardzo duży wpływ na powieść, dlatego nigdy nie bój się wprowadzać zmian, gdy dana postać „zachęca” Cię do tego.

 

Rozbuduj pierwszy akapit w szkielet powieści

Na tym etapie pomysł na książkę przybiera już bardziej klarowny kształt: mamy przełomowe momenty, zakończenie, głównych bohaterów oraz streszczenie. Teraz trzeba zająć się rozwinięciem koncepcji poprzez rozbudowanie zdań składających się na akapit napisany w kroku nr 2. Zastanów się, jakie wątki warto poruszyć i jak będą się składać w spójną całość. Nie ograniczaj się – im bardziej wczujesz się w tworzoną opowieść, tym lepsza będzie Twoja powieść.

 

Przygotuj relacje naocznych bohaterów

Poświęć dzień lub dwa na zrelacjonowanie historii z punktu widzenia poszczególnych bohaterów. Przemyśl, jak rolę odgrywają, co wiedzą, jak reagują, do czego są zdolni, w jakie interakcje wchodzą z innymi postaciami. Patrząc na powieść oczami jej uczestników, lepiej opiszesz ich motywacje.

 

Uzupełnij szkielet powieści o wątki poboczne

Po opisaniu relacji bohaterów wracamy do szkieletu powieści z kroku 4 snowflake method. Jak myślisz, co się teraz stanie? Oczywiście, należy rozbudować przygotowany uprzednio opis o nowe wątki warte poruszenia w powieści, np. te, które przyszły Ci do głowy podczas relacjonowania fabuły oczami poszczególnych postaci. Twoja historia przybierze formę opowiadania, a Ty będziesz już miał ustalony kurs dalszego pisania.

Sprawdź, jak znaleźć pomysł na kryminał.

 

Opisz zaprojektowanych bohaterów

Bazując na kartach bohaterów z etapu 3, przygotuj ich rozbudowane opisy. Skoncentruj się na wszystkich elementach, które sprawią, że postać stanie się realna. A najbardziej popracuj nad jej przemianą i wpływem na kształtowanie fabuły książki. Im więcej szczegółów, tym lepiej.

 

Spisz sceny, które przekształcą Twoje opowiadanie w powieść

Wróć do kroku nr 6. Przeczytaj raz jeszcze rozbudowane streszczenie swojej książki. Na jego podstawie wykreuj sceny, które będziesz musiał opisać, aby powstała powieść. Randy, jak na ścisłowca przystało, w tym miejscu proponuje arkusz kalkulacyjny idealnie sprawdzający się do porządkowania informacji. Zastosuj np. taki układ:

• Kolumna A – nazwa sceny,
• Kolumna B – bohaterowie, którzy ją widzą/w niej uczestniczą,
• Kolumna C – opisz krótko, co się wydarzyło,
• Kolumna D – oszacuj liczbę stron, które pochłonie dana scena.

 

W kolejnych kolumnach możesz dodać inne, ważne Twoim zdaniem informacje. Pamiętaj, aby sceny uporządkować chronologicznie.

 

Zrelacjonuj sceny oczami bohaterów (krok nieobowiązkowy)

9 etap metody płatka śniegu polecany jest początkującym pisarzom, doświadczeni twórcy mogą go pominąć. Polega on na przygotowaniu 1-stronnicowych opisów scen składających się na całą powieść zrelacjonowanych z punktu widzenia bohaterów biorących w nich udział. Jeśli w momencie opisywania wydarzenia przyjdą Ci do głowy ciekawe dialogi, koniecznie je zanotuj.

Sprawdź, jak pisać dialogi w powieści.

 

Zacznij pisać powieść

Uf, dobrnęliśmy do końca. Nasz powieściowy płatek śniegu ma już mocno rozwinięte kryształki, teraz trzeba je wykończyć oraz nadać im ładny kształt. Przejrzyj raz jeszcze wszystkie notatki, weź głęboki oddech i pozwól, aby umysł prowadził Twoje palce po klawiaturze.

 

Pisanie książki schematem płatka śniegu – uwaga końcowa

Przechodząc przez kolejne etapy metody Ingermansona, nie dąż od razu do perfekcji. Potraktuj ten proces jak burzę mózgów i mapę myśli – zapisuj wszystkie pomysły. A wraz z rozwojem koncepcji, swobodnie możesz wracać do wcześniejszych kroków schematów płatka śniegu, doskonaląc swoją historię.

 

Metoda płatka śniegu pisanie obdziera z kreatywności?

Przeglądając wątki na forach internetowych poświęcone metodzie płatka śniegu, znalazłam kilka negatywnych opinii. Niektórzy uważają, że stosowanie schematów w procesie pisarskim przyczynia się do powstawania jednorodnych (czytaj nudnych) książek, w których brakuje miejsca na wyobraźnię. Część pisarzy nie potrafi także wyobrazić sobie tworzenia powieści jako wieloetapowej, sztywnej metody pozbawionej weny, natchnienia i spontaniczności.

 

Są też i zwolennicy snowflake method przyznający, że zastosowanie instrukcji Randy’iego pozwala uporządkować pomysł na fabułę, co wyklucza pojawienie się chaotyczności i niespójności wątków w powieści. Planowanie, które nigdy nie brzmi sexi, sprawdza się również w procesie twórczym, ułatwiając przygotowanie rozbudowanej historii.

 

Ingermanson w swoim artykule wielokrotnie podkreśla, że jego metoda nie wyklucza kreatywności – służy jedynie uporządkowaniu i zaprojektowaniu pomysłu na powieść. Obawy dot. schematyczności książek powstających według tej procedury także możemy odrzucić. Choć Randy proponuje 3-aktowy model opowiadania, wcale go nie narzuca. A zastosowanie płatka śniegu to jedynie pomoc w strukturyzacji pomysłu.

 

Plan czy spontan podczas pisania powieści?

Osobiście nie wyobrażam sobie pisania książki metodą płatka śniegu. Niemniej jestem miłośnikiem planowania przebiegu akcji i jej projektowania przed rozpoczęciem właściwej redakcji. W moim przypadku najlepiej sprawdza się mapa myśli i przebieg wątków przyczynowo-skutkowych, biogramy bohaterów zawierające jedynie najważniejsze informacje o postaciach, osie czasu oddające chronologię wydarzeń. Produkuję sporo materiałów na etapie przygotowawczym, ale zwykle nie wiem, ile i jakie będą sceny w powieści. Pracuję na ogólnej koncepcji, która za sprawą bohaterów oraz rozwoju akcji ewoluuje w ciekawą historię z podwójnym dnem.

 

Daj znać, czy zastosowałbyś metodę płatka śniegu. A może korzystasz z innej strategii pisania? Napisz w komentarzu!

 

Źródła i dodatkowe informacje:

• advancedfictionwriting.com/articles/snowflake-method