Miejsce akcji powieści kryminalnej – 10 wskazówek, gdzie umiejscowić fabułę swojej książki!

Rozpoczęłam prace nad kolejnym kryminałem, kontynuacją Pogranicznika. O dziwo mam już tytuł i powoli zaczyna mi się układać koncepcja fabuły. Wiem, którzy bohaterowie z nami zostaną, a kogo trzeba będzie wprowadzić na scenę. Niestety, na tym etapie jeszcze nie potrafię określić, gdzie umiejscowić wydarzenia. Na szczęście z tym problemem zmagam się nie pierwszy raz i jeśli Ty również zastanawiasz się, jakie miejsce akcji wybrać dla swojej powieści, przejdźmy wspólnie przez 10 wskazówek pomagających zlokalizować historię książki.

 

Miejsce akcji kryminału – realizm a nie fantastyka rodem z Harrego Pottera

Jedną z cech gatunkowych kryminału jest realizm wydarzeń rozgrywanych w powieści. Oczywiście niektórzy autorzy eksperymentują i wprowadzają magię czy paranormalne zjawiska do swoich książek, jednak czytelnicy mrocznych historii przyzwyczaili się do autentycznej rzeczywistości. Jeśli więc nie jesteś prekursorem nowego typu powieści kryminalnej, na wstępie odrzuć hokus pokus, współistnienie alternatywnych światów, odwieczną walkę dobra z nadprzyrodzonym złem.

 

Czuję, że ciśnie Ci się na usta: No dobrze, ale oglądałem film, w którym wampir był pomocnikiem detektywa :). Takich seriali mamy na platformach VOD pod dostatkiem i chociaż nigdy nie zagłębiałam się w ten typ literatury, podejrzewam, że książek o tej tematyce również znajdziemy sporo. Tutaj jednak mamy do czynienia z pewną odwrotnością, a mianowicie wpleceniem wątku kryminalnego do świata fantastycznego. Historia o nadprzyrodzonych istotach nie może nudzić, a sensacja, mordy i zbrodnie wprowadzają wartkość akcji.

 

Prawdziwa miejscowość, fikcyjna lub miks – 3 podstawowe sposoby na miejsce akcji powieści

Zanim przejdziemy do szczegółowych elementów, które należy wziąć pod uwagę, umiejscawiając fabułę kryminału, omówmy sobie 3 podstawowe charakterystyki miejsca akcji. 

 

Prawdziwa miejscowość – konieczna dobra znajomość topografii!

Rozmawiając z czytelnikami kryminałów, wiele razy słyszę, że uwielbiają zagłębiać się w powieść, której miejsce akcji dzieje się w znanej im miejscowości. A już zupełnie umierają z zachwytu, gdy książka jest zlokalizowana w ich mieście! Mogą sobie dokładnie wyobrazić, którymi ulicami przechodził bohater, wczuwając się jeszcze intensywniej w emocje mu towarzyszące. Dla pisarza ten rodzaj miejsc akcji zawiera jedną pułapkę – doskonałą znajomość topografii.

 

Oczywiście, czytelnicy nie wymagają dokładnego odwzorowania każdej studzienki kanalizacyjnej i znaku drogowego postawionego przy jezdni. Jednak jeśli będziesz opisywać dość szczegółowo dane miasto, którego dobrze nie znasz, przebieg ulic może się nie zgadzać, co z łatwością zauważą mieszkańcy. Decydując się na umiejscowienie kryminału w prawdziwej rzeczywistości, wybierz miejsce, które bez trudu potrafisz odtworzyć w swojej wyobraźni.

 

Fikcyjna miejscowość – dowolność kreacji otoczenia powieści

Opozycyjną możliwością do tej poprzednio opisanej jest stworzenie swojej miejscowości, własnego miejsca akcji powieści. I tutaj możesz postawić na zupełną swobodę i stać się architektem miejskim, planującym punkty charakterystyczne, ciemne zaułki oraz  zadrzewienia pełne podejrzanych typów. Czerp inspiracje z istniejących lokalizacji, sięgając po uliczki, zabudowę, krajobrazy, które utkwiły Ci w pamięci.

 

Wielką zaletą tej opcji umiejscawiania powieści stanowi topograficzna dowolność – jeśli nie jesteś zbyt dobrym topografem, nie masz zdolności orientacji przestrzennej, nic nie szkodzi. To ty kreujesz rzeczywistość, w której poruszają się bohaterowie. Uważaj jedynie na realizm fikcyjnego miejsca akcji – spraw, by to, co opisujesz, pasowało do realiów i klimatu fabuły kryminału.

Miks fikcji i realizmu – zaangażowanie czytelnika i swoboda tworzenia miejsca akcji

Połączenie fikcji i realizmu w lokalizowaniu powieści to hybryda, która sprawdza się całkiem dobrze. Tak właśnie zrobiłam w przypadku książki Pogranicznik. Wymyśloną przeze mnie miejscowość – Orlice – zlokalizowałam w Górach Orlickich, w okolicach Zieleńca, Dusznik-Zdroju. Miasto to wytwór mojej wyobraźni, dostosowany do realiów dolnośląskiej, przygranicznej rzeczywistości. Natomiast wszystkie inne istniejące elementy geograficzne – Droga Sudecka, przejście graniczne w Kudowa – Słone, Orlica (szczyt) – starałam się wiernie opisać.

 

Mnie przypadł do gustu taki miks realizmu i fikcji. Dlaczego? Z jednej strony łechcę czytelników, którzy znają lub mieszkają w danym regionie. A z drugiej nie muszę się przejmować odwzorowaniem rzeczywistości w głównym miejscu akcji – to ja decyduję o przebiegu ulic, wyglądzie budynków, absurdalnych pozostałościach po PRL-owskiej władzy. W ten sposób odcinam się od ewentualnej krytyki dotyczącej niedokładnego opisu miasta i nieznajomości jego topografii.

 

Jak wybrać miejsce akcji kryminału? Szczegółowe elementy lokalizacyjne

OK, przeszliśmy więc przez 3 główne opcje, jakie mamy do dyspozycji w zakresie konstruowania miejsca przebiegu wydarzeń naszej historii. Prześledźmy zatem bardziej szczegółowe elementy, które warto wziąć jeszcze pod uwagę.

 

Tło historyczne

Jest ważne, gdy fabuła Twojej powieści kryminalnej będzie oparta na zagadce z przeszłości. Jeśli np. chcesz oprzeć sposób działania mordercy na tajemnicy zaginięcia Złotego Pociągu, skieruj się na Dolny Śląsk. W rzeczywistości seryjni sprawcy często wzorują się na innych zabójcach – naśladowca może działać w regionie, na obszarze którego przed laty polował na swoje ofiary jeden z głośnych wampirów.

 

Charakter zbrodni

Miejsce akcji powinno także pasować do specyfiki zbrodni popełnianych przez Twojego mordercę. Na przykład spójne będzie wprowadzenie zabójcy, który swoje ofiary dusi liną okrętową, a następnie wrzuca ciała do morza w jednym z miast portowych. W tym przypadku swoją historię możesz oprzeć na marynarzu o zwichrowanej psychice.

 

Dostępność organów ścigania

Do małych miejscowości i wsi trzeba sprowadzić specjalistyczny zespół dochodzeniowy, z kolei w dużych aglomeracjach rozbudowane jednostki policji nie są niczym nadzwyczajnym. Jeśli głównym bohaterem Twojej powieści ma być działająca na własną rękę wścibska reporterka, akcja może toczy się wszędzie. Natomiast grupa doświadczonych detektywów z błyskawicznie działającym laboratorium zdecydowanie bardziej realistycznie będzie wyglądać w dużej miejscowości.

 

Specyfika społeczności

Umiejscowienie fabuły w małym lub dużym mieście pociąga za sobą również konsekwencje związane z więziami społecznymi. Jeśli chcesz stworzyć klimat miejsca, gdzie wszyscy o sobie wszystko wiedzą, a sekrety rodzinne rozchodzą się z prędkością błyskawicy, musisz postawić na wioskę lub niewielką miejscowość. Aglomeracje kojarzą się bardziej z anonimowością.

 

Tajemnica, mrok i mgła

Grozę i powiew dreszczyku czytelnik utożsamia z konkretnymi opisami miejsc akcji. Mgła, szeleszczące liście, ciemne piwnice, poniemieckie bunkry, ruiny budynków zdecydowanie lepiej wprowadzą napięcie niż błękitne morze i bursztynowy piasek. Przemyśl powszechne skojarzenia oraz utarte stereotypy z klimatem, który chcesz wprowadzić w swojej powieści.

 

Miejsce akcji w sagach i cyklach powieści kryminalnych

W tym przypadku mamy do czynienia z dwoma praktykami:

• Kontynuowaniem umiejscowienia akcji w danej lokalizacji,
• Zmiana miejsca akcji.

 

Które rozwiązanie jest lepsze? Wszystko zależy od tego, jaki cel chcesz osiągnąć, jaki plan masz dla swojego głównego bohatera, czy jest typem „lokalnego detektywa” czy „agenta FBI” jadącego tam, gdzie wysyła go szefostwo. Pamiętaj, że w sagach nie musisz trzymać się schematu. W serialach często pojawia się motyw prowadzenia dochodzenia na wakacjach. Co to oznacza? Śledczy z pozoru wyjeżdża na urlop, podczas którego angażuje się w śledztwo. Zmiana miejsca akcji może dobrze wpłynąć na rozwój osobowości postaci, co najczęściej interesuje także czytelników.

 

Miejsce akcji kryminału – twórz fikcyjne miejscowości lub opisuj miejsca, które znasz doskonale

Pisarze kryminałów bardzo różnie podchodzą do tematu wyboru miejsca akcji. Jedni opisują miejscowości, które znają na wylot, a inni palcem po mapie szukają interesujących miast do wykreowania własnej rzeczywistości. By oddać realizm powieści, nie wystarczy posiłkować się samym street view z Google Maps. Wnikliwy czytelnik zauważy, że opisujesz coś, czego nie widziałeś na własne oczy. Moja rada na koniec – twórz fikcyjne miejsca albo odwiedzaj te, które zamierzasz zaprezentować czytelnikom.