Jak stworzyć bohatera książki? Kreowanie postaci, których czytelnik nigdy nie zapomni!

Aktualizacja: 26 kwietnia 2024

Barwni bohaterowie to oprócz fabuły jeden z najważniejszych elementów powieści. Muszą wzbudzać pozytywne lub negatywne emocje, inspirować albo zniechęcać do podejmowania działań wątpliwych moralnie. Wyraziste osobowości są ważne szczególnie w seriach i sagach, kiedy to stają się powodem, dla którego czytelnik sięga po kolejną część kryminału lub romansu. Jak stworzyć bohatera książki intrygującego zachowaniem, osobowością, sposobem bycia? Jakie powinny być postacie w powieściach, żeby wzbudzały ciekawość? Poznaj listę cech, na które warto zwrócić uwagę podczas tworzenia postaci literackiej.

Jak stworzyć postać do książki? Posłuchaj podcastu!

Odpowiedź na pytanie, jak stworzyć bohatera powieści, znajdziesz również w czternastym odcinku podcastu Didaskalia Joanny Bagrij. Posłuchaj o moich doświadczeniach związanych  kreacją książkowych postaci.

Gdyby odtwarzacz się nie załadował, skorzystaj z linku: https://podcasters.spotify.com/pod/show/jbagrij-pisarka/episodes/14–Jak-stworzy-bohatera-ksiki–Cykl-WarsztatPisarski-e20uhog

Tworzenie postaci do książki za pomocą wizualizacji

Tworzenie bohatera literackiego rozpoczynam od wizualizacji. To mój pierwszy etap pracy, mocno konceptualny, często mało konkretny, ale bardzo ekscytujący. W mojej głowie rodzi się mglista sylwetka, zamysł i wrażenie danej postaci. Wyobrażam sobie, jak ona wygląda, jak się zachowuje, o czym myśli, co ją frustruje, do czego dąży. Prowadzę taki monolog wewnętrzny, wchodząc w rolę wyimaginowanego bohatera powieści, który wkrótce ma zmaterializować się jako negatywna lub heroiczna osobowość w książce. Od razu przyjmuję określony stosunek do poszczególnych postaci – lubię ich, podziwiam lub nienawidzę. Emocje pomagają wykreować bohatera o realnej kompozycji cech bez nadmiernego idealizowania albo krytykanctwa.

Metodę wizualizacji stosuję do budowania głównych postaci książki, jeszcze przed rozpoczęciem powieści. Kreowanie postaci drugoplanowych przeprowadzam najczęściej już podczas procesu pisania, wprowadzając konkretne osobowości istotne dla danego elementu fabuły. Je też oczywiście sobie wyobrażam, widzę mniej więcej, jak wyglądają i jak się prezentują w stosunku do głównych bohaterów, natomiast poświęcam im zdecydowanie mniej czasu.

Mapa myśli podczas pisania? Wypróbuj to narzędzie!

Budowanie postaci do książki – szczegółowa charakterystyka bohatera

Kiedy w moim umyśle pojawi się bohater powieści, dopracowuję jego sylwetkę, tworząc mniej lub bardziej rozbudowane charakterystyki. Na początku pracy nad książką nie wiem, jak dużą rolę odegrają poszczególne postaci i ile będę chciała powiedzieć o nich czytelnikom, dlatego często wraz z rozwojem akcji uzupełniam akta osobowe moich gagatków :). Jak opisać bohatera książki, aby stał się mocnym elementem powieści? Warto skoncentrować się na przemyśleniu i dopracowaniu poniższych cech.

Wygląd zewnętrzny i stan zdrowia

Jak stworzyć postać książkową, opisując wygląd zewnętrzny? Skup się na poszczególnych elementach fizyczności – postawie ciała, sylwetce, kolorze włosów oraz oczu, cechach wyróżniających i tych, które pomagają postaci wtopić się w tłum. Większość czytelników lubi wiedzieć, z jakim bohaterem ma do czynienia, by móc go sobie wyobrazić.

• Możesz również skorzystać ze stereotypów, tworząc „standardowe postaci” – policjanta macho, wątłego i zgarbionego seryjnego zabójcę, atrakcyjną dziennikarkę śledczą umiejętnie wyciągającą informacje.
• Pamiętaj jednak, że ludzie są różni i wymykają się schematom kulturowym. Możesz więc wykreować nieoczywistego bohatera powieści, ale uważaj, aby nie przesadzić.
• Miej na uwadze również stereotypy i efekt pierwszego wrażenia – wymęczona matka, ubrudzona jedzonkiem dla dzieci wzbudzi współczucie i zrozumienie, a mężczyzna w garniturze ze staromodną aktówką w ręce to poniekąd symbol biznesmena i pracoholizmu.

Na co jeszcze zwrócić uwagę podczas kreacji postaci powieści? Aby upodobnić bohaterów literackich do ludzi z Twojego otoczenia, możesz skoncentrować się także na ich kondycji fizycznej i stanie zdrowia. Morderca chorujący na raka będzie wzbudzał współczucie. Zastanów się jednak, czy faktycznie chcesz uzyskać taki efekt. Kreując postać, masz władzę nad jej życiem, ale nie zapominaj o konsekwencjach – reakcji czytelników.

Sprawdź, jak napisać książę krok po kroku.

Osobowość

Portret psychologiczny bohatera książki to coś, na co czekają czytelnicy. Wygląd zewnętrzny, przeszłość czy ścieżka zawodowa postaci nie są tak ważne jak to, co dzieje się w jej głowie. Chociaż ludzie nie lubią analizować własnych zachowań i cech osobowości, to chętnie przyglądają się innym, oceniając ich charakter i sposób postępowania. A np. w kryminałach czytelnicy mogą bezpiecznie obserwować nawet najbardziej pokręcone umysły zabójców oraz błyskotliwych śledczych. Jak stworzyć własną postać w książce i opisać umiejętnie jej psychikę?

• Bohaterowie książek swoje cechy osobowości mogą przejawiać w charakterystycznych zachowaniach, postępowaniu, sposobie podejmowania decyzji.
• Nie musisz od razu odkrywać wszystkich kart i otwarcie opowiadać o charakterze postaci. Dawkuj informacje i pozwól czytelnikom na wyciąganie własnych wniosków.
• Pamiętaj także, aby pokazywać rozwój portretu psychologicznego poszczególnych osobowości, szczególnie jeśli w powieści mają miejsce dramatyczne zdarzenia, które zmieniają sposób działania, myślenia i dokonywania wyborów.

Przeczytaj porady dla początkujących pisarzy.

W książce powinny przewijać się różne postaci posiadające nawet antagonistyczne cechy charakteru. Warto także wskazywać na podobieństwa występujące pomiędzy negatywnymi a pozytywnymi bohaterami. Krystalicznie dobre oraz szatańsko złe osobowości nie absorbują czytelników, którzy wolą doszukiwać się szarości (pozytywnych i negatywnych pierwiastków) w portrecie psychologicznym. Kreacja bohatera w książce wymaga także konsekwentnego trzymania się pewnego zestawu cech, które definiują daną postać. Ludzie mogą się zmieniać, ale ich osobowość jest czymś względnie stałym, co sprawia, że jesteśmy jedyni w swoim rodzaju.

Historia i przeszłość

Każdego z nas po części ukształtowało to, co zdarzyło się w naszej przeszłości. Jedni z nas musieli się zmagać z nieprzyjemnymi wydarzeniami, które na zawsze odmieniły nasz światopogląd, inni zaznali cierpienia, a niektórych życie było usłane różami. Bohater książki również powinien być zakorzeniony w swojej własnej historii, która wpłynęła na to, kim się stali i jak się zachowują.

Miejsce akcji powieści – sprawdź, jak je opisać.

Wartości, motywacje, cele i dążenia

Jak stworzyć bohatera książki? Nie zapomnij zastanowić się, jakimi wartościami się kieruje, jakie ma cele, co go motywuje, do podejmowania określonych działań, dlaczego robi to, co robi. Czy detektyw wybrał taką ścieżkę zawodową, bo łapanie przestępców mu się podoba, czy chodzi o złapanie zabójcy bliskiej osoby? Spojrzenie na postać książkową z punktu widzenia jej motywacji pomoże Ci ją urealnić.

Supermoce i słabości

Dobre pomysły na postacie do książki powinny opierać się na uwypukleniu mocnych cech bohatera, czegoś, co czyni go wyjątkowym oraz ukazaniu słabości, które z kolei zrównują go ze „zwykłymi” ludźmi. Bohaterowie powieści często posiadają zestaw umiejętności niespotykanych w prawdziwym świecie. Czytelnicy jednak nie będą czytać o kimś takim samym jak oni – chcą fantazjować, dlatego też postaci warto podkoloryzować.

Poznaj rodzaje narracji w kryminałach.

Wykształcenie, ścieżka kariery, hobby

Opowiedz, czy bohater powieści ukończył studia, gdzie pracował i jak przebiegała jego kariera zawodowa, jeśli uznasz, że takie informacje pomogą zrozumieć czytelnikowi jego postępowanie. Wspomnij także o hobby, które być może w toku rozwoju akcji przyda się postaci do rozwikłania zagadki kryminalnej.

Styl życia, rytuały i nałogi

Detektywi mogą być zapalonymi sportowcami, palić papierosy, pić na umór, zajadać się drażetkami lub chodzić nerwowo po pokoju podczas odprawy. Takie drobne elementy również upodobniają bohaterów książek do prawdziwych ludzi. Każdy z nas posiada charakterystyczne zachowania, które odróżniają nas od innych. Budowanie postaci polega na ich wyłapaniu i opisaniu w książce. Tutaj również możesz skorzystać ze statystyk oraz stereotypów (alkoholizm u policjantów) albo wymyślić coś nowego i inspirującego.

Jak wymyślić tytuł książki? Sprawdź pomysły!

Relacje i związki

Nic tak nie podgrzewa fabuły powieści jak romanse między bohaterami. Ale rodzina, przyjaciele, starzy wrogowie to także ciekawe punkty do rozwoju osobowości postaci. Osobiste tragedie, konieczność łączenia życia osobistego z pracą, mieszanie się sfery prywatnej z zawodową może być interesujące i intensyfikować rosnące napięcie powieści.

Tajemnica?

Uwielbiamy tajemnice i sekrety, szczególnie gdy usprawiedliwiają sposób działania bohaterów książek. Uważaj jednak, aby nie przekombinować tajemnicy – zbyt zawiłe historie mogą pozostawiać wrażenie irracjonalności, co już z kolei nie przypadnie do gustu czytelnikom.

Jak napisać zakończenie książki? Poznaj moje wskazówki.

Jak stworzyć ciekawego bohatera? Kilka dodatkowych wskazówek

Bohaterowie, którzy zapadają w pamięć, nie są krystalicznie dobrymi postaciami, czasem czytelnicy zakochują się w tych złych i im kibicują. W każdym razie interesująca postać, to taka wzbudzająca emocje, nawet te negatywne. Jak stworzyć postać do książki, która podniesie ciśnienie? Przemyśl nadanie następujących cech swojemu bohaterowi.

• Zachowuje się kontrowersyjne niż osoby należące do jego grupy społecznej, przeciwstawia się utartym stereotypom i wzorcom kulturowym.
• Musi walczyć sam ze sobą, ze swoimi słabościami.
• Pomimo swoich problemów, uwikłania w ciemne sprawki, w finałowym momencie potrafi zachować się odpowiednio wobec osób, na których mu zależy.
• Przechodzi rewolucyjną przemianę lub odwrotnie – uparcie zachowuje się tak samo pomimo przeciwności losu.
• Ma wyjątkowe zdolności, talenty, umiejętności.
• Poszukuje sprawiedliwości lub rozwiązania sprawy z przeszłości.
• Coś w jego zachowaniu sprawia, że czytelnik czuje od razu sympatię lub na odwrót – antypatię.

Pytania do tworzenia postaci – chechlista podczas budowania bohatera literackiego

Sama nie wykorzystuję tej metody – nie przechodzę przez listę pytań, na które warto odpowiedzieć, aby zbudować sylwetkę bohatera książki. Jednak na jednym z blogów znalazłam taką checklistę, odsyłam Cię do niej, jeśli chcesz przetestować tę technikę:

• https://mocmedia.eu/budowanie-postaci-lista-kontrolna/.

Metoda płatka śniegu – sprawdź tę technikę pisania książek.

Tworząc postać, zastanów się nad jej rolą w powieści

I na koniec jeszcze jedna wskazówka – tworząc bohaterów swojej powieści, przemyśl ich rolę w fabule. Czytelnicy bardzo źle odbierają obszernie zaprezentowane postaci, które nie wnoszą większego wkładu do zaprezentowanej przez Ciebie historii. Zastanów się więc, czy faktycznie dany bohater zasługuje na rozbudowany rys psychologiczny.

Jak stworzyć bohatera powieści? Inspiruj się prawdziwymi osobami

Pisarze nie muszą wymyślać postaci swoich książek od podstaw – mogą inspirować się cechami prawdziwych osobowości, które znają osobiście lub z opowiadań. Np. profil zabójcy z jednej strony obejmuje oczekiwania autora dotyczące spaczonego umysłu mordercy, a z drugiej zawiera informacje o charakterach sprawców ujętych przez policję. Czytelnicy nie powinni doszukiwać się w poszczególnych postaciach odbicia osobowości pisarza, chociaż może zdarzyć się, że autor „zmaterializuje się” w powieści jako jeden z bohaterów. Oczywiście wiele cech będzie podkoloryzowanych i zawsze taka osobowość musi być analizowana w kategoriach fikcji literackiej.