Porady dla początkujących pisarzy – 42 pomocne wskazówki od autorki kryminałów

20 grudnia 2020/Z życia pisarza/Autor: Joanna Bagrij

Aktualizacja: 16 sierpnia 2025

Pisarz nie jest zawodem jak każdy inny, a z pewnością nie zalicza się do intratnych posad, wybieranych od razu po studiach. Nie jest to praca na etacie z pewnym wynagrodzeniem, a na literacki sukces składa się wiele czynników często niezależnych od „jakości” powieści. Patrząc na biografie znanych twórców, nie wskażemy jednego zestawu kwalifikacji i umiejętności, który gwarantuje rozwój pisarskiej kariery. Podcięłam Ci skrzydła, co? Nie ma co się załamywać, tylko trzeba próbować. A ja specjalnie dla Ciebie – początkującego pisarza – przygotowałam 42 porady pisarskie podzielone na 10 sekcji tematycznych. Znajdź w nich kamyczki, które zabierzesz do swojego ogródka.

Spis treści

Porady dla pisarzy – podcast!

Porady pisarskie dla debiutujących autorów omawiam także w 43 odcinku podcastu Didaskalia Joanny Bagrij. Zachęcam do poznania, jakie mam doświadczenia i co zrobiłabym inaczej, gdybym z obecnym bagażem wiedzy o rynku książki rozpoczynała pisarską karierę.

Gdyby odtwarzacz się nie załadował, skorzystaj z linku:https://creators.spotify.com/pod/profile/jbagrij-pisarka/episodes/43–Porady-dla-pocztkujcych-pisarzy–42-pomocne-wskazwki-dla-debiutantw-Cykl-zyciaPisarza-e36u1sj/a-ac3t9la

Wskazówki dla początkujących pisarzy dot. wypracowania rutyny pisarskiej

Zaczynamy od wskazówek oraz porad dotyczących wypracowania własnego systemu pracy nad książką. Złapanie rutyny pisarskiej jest ważne, bo dzięki stałemu nawykowi pisania łatwiej nam jest kontynuować proces pracy nad powieścią.

Wygospodaruj czas na pisanie – jeśli pisanie będziesz łączyć z innymi obowiązkami, zaplanuj sobie czas na pracę nad książką. Jak znaleźć czas na pisanie? Ustal priorytety, usuń rozpraszacze, poproś bliskich o pomoc w domowych zdaniach. Skorzystaj też z mojej metody bambusowej, opisanej w podlinkowanym wpisie.
Opracuj własną metodę pisania – każdy pisarz pracuje nieco inaczej. Ja lubię wyznaczać cele i pisać wg harmonogramu. Z kolei inni twórcy zasiadają przed komputerem, kiedy opęta ich wena twórcza. R. Ingermanson opracował technikę płatka śniegu, która często jest krytykowana przez gremium pisarskie. Pamiętaj, że nie istnieje jedna, najlepsza metoda pisania – musisz samodzielnie odkryć, co sprawdza się w Twoim przypadku.
Stwórz swój indywidualny, najefektywniejszy rytm pisania – określ, jak kształtuje się Twoja krzywa wydajności i zaplanuj czas na pisanie, kiedy znajdujesz się w szczycie swoich możliwości intelektualnych. Oczywiście idealną porę na tworzenie będziesz musiał skonfrontować z innymi obowiązkami. Istotne jest jednak to, abyś poznał, kiedy pracuje Ci się najlepiej i umiał to wykorzystać.
Rób sobie przerwy od pisania – zmęczenie poznawcze daje o sobie znać nawet podczas ulubionych aktywności. Kiedy piszę dużo i często, w pewnym momencie dochodzę do pewnego rodzaju automatyzacji – moja twórczość jest Ok, ale przez przesycenie pisaniem nie czuję polotu i lekkości, która z kolei pojawia się po kilku dniach odpoczynku.
Znajdź inną aktywność, hobby – pisanie książek może być celem Twojego życia, największą pasją i źródłem zarobków zarazem. Jasne, nie ma w tym nic złego. Warto jednak, abyś wprowadził do swojej rutyny coś innego, jakieś nowe hobby, dzięki któremu będziesz miał styczność z różnymi bodźcami. Pamiętaj, że umysł uwielbia różnorodność.

Porady dla początkujących autorów dot. nastawienia i motywacji do pisania

Proces pisania książki bardzo mocno dotyka naszej sfery emocjonalnej i psychicznej. Jak w każdej pracy i podczas tworzenia fabuły powieści pojawia się zwątpienie, a rozterki wywołanie opinią innych osób potrafią skutecznie zniechęcić do tworzenia. Trzeba więc nauczyć się, jak sobie z tymi trudnościami radzić.

Nastaw się na brak weny twórczej i gorsze dni – zaakceptuj je i poświęć czas na dogrywanie fabuły lub research do książki. Nie zawsze pisanie to stukanie klawiszy na komputerowej klawiaturze.
Przygotuj się na to, że pisanie to ciężka praca – uświadom sobie, że tworzenie nie należy do najprostszych zadań. To trudna i często bardzo męcząca praca. Bądź na to gotowy.
Naucz się przezwyciężać zwątpienie – jeśli nie jesteś osobą z wybujałym ego i ogromnym poczuciem własnej wartości, w Twojej głowie niejednokrotnie pojawią się rozterki. Pytanie: czy to, co piszę, ma sens to bloker nawet największych twórców. Musisz nauczyć się, jak z nim walczyć i przekonywać samego siebie o celowości pisania.
Motywuj się do pisania – brak chęci do pisania książki wynika np. z braku pomysłu lub przemęczenia innymi obowiązkami. Czasem trzeba zastosować techniki automotywacji, by ruszyć z pisaniem do przodu.

Wskazówki pisarskie dot. oceny i krytyki książek

Twoja twórczość będzie wystawiona na ocenę, krytykę, a czasami niestety hejt. Bądź na to gotowy, bo to niestety jeden z mniej przyjemnych elementów pracy pisarza.

Nie zastanawiaj się, co inni powiedzą o Twojej twórczości – często sami ograniczamy siebie i swoją powieść, gdy zaczynamy rozmyślać, jak ocenią nas osoby z naszego otoczenia, znawcy tematu lub czytelnicy. Boimy się np. ustami książkowych bohaterów wyrażać kontrowersyjne opinie, stosować przekleństw czy opisywać elektryzujące sceny łóżkowe z powodu chochlika, który z tyłu głowy podpowiada nam, że źle wypadniemy w oczach innych. Staraj się go ignorować i twórz to, na co masz ochotę.
Zaakceptuj istnienie krytyki – Ty i Twoja książka zostaniecie ocenieni przez niejednego krytyka i z pewnością nie wszystkie opinie będą przychylne. O tym, jak sobie radzić z krytyką, pisałam w osobnym tekście, tu tylko nadmienię, że powinieneś oswoić się z tym, że inni mogą skomentować Twoją twórczość. Czasem spotkasz się z czystym hejtem, a niekiedy trafisz na wartościowy komentarz, z którego warto wyciągnąć wnioski.
Zbuduj grono zaufanych recenzentów – trudno obiektywnie ocenić swoją książkę. Ja oceniam się bardzo surowo. Aby nie popaść w euforię lub czarną rozpacz, poproś osoby, których zdanie sobie cenisz, o przedpremierową recenzję powieści.

Rozwijanie kreatywności – kilka porad dla raczkujących powieściopisarzy

Podstawowym narzędziem pracy pisarza, o ile nie zajmuje się literaturą faktu, jest jego wyobraźnia. Oto kilka porad na jej dobre spożytkowanie i rozwijanie.

Zapisuj różne pomysły, później je oceniaj – mam specjalny zeszyt do pomysłów książkowych. Ty też się o taki postaraj i kiedy w Twojej głowie pojawi się nowa, kreatywna myśl, spisz ją koniecznie. Później ocenisz, czy warto wykorzystać ją w powieści.
Korzystaj z map myśli – to bardzo pomocne narzędzie podczas tworzenia fabuły, ustalania wątków przyczynowo-skutkowych, spisywania najważniejszych ustaleń dotyczących bohaterów lub akcji.
Czerp inspirację z różnych źródeł – czytaj książki, oglądaj seriale, rozmawiaj z różnymi ludźmi, zaglądaj w kroniki kryminalne. Wszędzie możesz znaleźć nową koncepcję na powieść.
Obserwuj otaczającą Cię rzeczywistość – staraj się dostrzegać w codzienności i zwykłych rzeczach coś zupełnie nowego. I nie myśl, że wszyscy tak samo odbierają te same przedmioty czy wydarzenia. Opis rzeczywistości z Twojej perspektywy może być interesujący dla czytelnika.

Rady dla pisarzy dot. konstrukcji fabuły książki

Książki porywające czytelników mają przemyślaną fabułę. Ćwicz umiejętność projektowania wątków splatających się w spójną i logiczną opowieść, mając na uwadze poniższe wskazówki dla początkujących pisarzy.

Zaplanuj swoją książkę – stworzenie planu książki pomaga we właściwym pisaniu i przygotowaniu spójnej linii wydarzeń, chronologii i wątków pasujących do siebie i prowadzących czytelnika do rozwiązania. Oczywiście w trakcie tworzenia opowieści plan może się zmienić, gdy bohaterowie zaczną Cię prowadzić, a Ty dasz się ponieść ich historii.
Uważaj na zagmatwanie fabuły – pisząc powieści kryminalne takie jak Oddech Śmierci, Pogranicznik, czy w szczególności Ramienice cały czas upominałam się, aby nie skomplikować historii opowiadanej czytelnikowi. Przekombinowana fabuła, w której poszczególne wątki są nieco naciągane, pozostawia niedosyt i odbiera jakość książce.
Weryfikuj fakty – jeśli w powieści powołujesz się na wydarzenia historyczne, opisujesz techniki kryminalistyczne lub wcielasz się w psychologa kryminalistycznego, koniecznie upewnij się, że Twoja literacka fikcja zbytnio nie odbiega od rzeczywistości.
Twórz bohaterów, którzy wzbudzają u Ciebie emocje – postaci nie mogą być bezbarwne – powinny zaskarbić sobie sympatię lub antypatię Twoich czytelników, a przede wszystkim wzbudzać u Ciebie silne emocje. Gdy współczujesz ofierze, denerwuje Cię zachowanie śledczego albo starasz się usprawiedliwić postępowanie mordercy, to znaczy, że dobrze kreujesz bohaterów w książce.
Twórz streszczenie swojej powieści – podczas pisania uważaj na przekręcanie i zmienianie opowiedzianej już rzeczywistości. Aby nie pogubić się w charakterologii postaci, ich biografii lub chronologii wydarzeń, prowadź streszczenie swojej książki. Spisuj najważniejsze informacje tworzące oś Twojej powieści.
Czytaj swoją książkę, by sprawdzić, czy wyraziłeś to, co chciałeś – nawet pisarzom zdarza się konstruować zdania tak, że zniekształcają przekaz myśli, którą mają w głowie. Z tego względu warto, abyś na bieżąco sprawdzał, co napisałeś, czy nie wprowadziłeś zbyt dużych skrótów myślowych albo nie zastosowałeś zwrotów zmieniających kontekst całej wypowiedzi.
Przegadaj fabułę z zaufaną osobą – daj jej do przeczytania wstępną wersję książki lub zaprezentuj ramowy plan wydarzeń i poproś o opinię. Dzięki temu zyskasz inny punkt widzenia i być może nowe pomysły na książkę.

Wskazówki pisarskie dot. poprawy i wielokrotnej pracy nad własną książką

Podczas spotkań z początkującymi autorami często mówię, żeby nastawili się psychicznie na wprowadzanie licznych zmian w książce – usuwanie, skracanie, pisanie od nowa, przerzucanie, rekonstruowanie. To zupełnie normalne, że czasami fabułę trzeba obrócić o 180 stopni.

Nastaw się, że treść Twojej książki jeszcze się zmieni – bądź gotowy na wprowadzanie zmian w swojej historii i wielokrotnej pracy nad powieścią. Nie przyzwyczajaj się do pierwszej wersji tekstu.
Odłóż gotową książkę, rozdział, fragment na jakiś czas i spójrz na niego świeżym okiem – czasem będziesz potrzebował chwili odpoczynku od tego, co napisałeś. Spojrzenie z innej perspektywy, doświadczeń, z innymi emocjami czasem pomoże dostrzec mankamenty lub upewnić się, że książka jest tym, o co Ci właśnie chodziło.
Usuwaj nudne fragmenty – czytając książkę, spójrz na nią oczami czytelnika. Jeśli coś Cię nudzi, usuń. Zastanów się też, czy poszczególne sceny i dialogi wnoszą jakąś wartość, myśl, ważne informacje do fabuły powieści.
Poprawiaj i pisz od nowa – jak mówiłam, to naturalny element procesu pisarskiego.

Sprawdź też, jak wrócić do pisania po dłuższej przerwie.

Porady dla młodych pisarzy dot. stylu i języka

Twórcy często nie posiadają wykształcenia polonistycznego. Nie znaczy to jednak, że nie muszą dbać o poprawność językową swoich tekstów. Każdy pisarz powinien dążyć do perfekcjonizmu językowego, a przynajmniej szkolić się w sztuce pięknego operowania słowem pisanym.

Pamiętaj o interpunkcji – jeśli jeszcze nie wiesz, kiedy postawić przecinek i jak zapisywać dialogi w powieści, koniecznie nadrób zaległości.
Sięgaj do słowników j. polskiego i stron poświęconych edycji tekstu – każdą wątpliwość językową sprawdzaj w wiarygodnych źródłach.
Wprowadź autokorektę – stań się pierwszym korektorem swojej powieści. Staraj się wyłapać jak najwięcej błędów.
Korzystaj z narzędzi do sprawdzania treści – trudno dostrzec literówki we własnym tekście. Dlatego bez oporów korzystaj z aplikacji pomagających wychwycić większe i mniejsze babole językowe (polecam np. LanguageTool).
Daj książkę do przeczytania zaufanej osobie – pozwól jej na feedback i wytknięcie błędów. Możesz także skorzystać z oferty recenzji przedwydawniczej.

Doskonalenie warsztatu pisarskiego – rady dla autorów

Pisanie to najlepszy sposób na doskonalenie umiejętności pisarskich. Oprócz tego nie zapominaj o czysto treningowych ćwiczeniach i zadaniach.

Zapoznaj się z różnymi technikami tworzenia powieści – zanim opracujesz własną metodę pisania książki, warto abyś poznał doświadczenia innych autorów.
Rozwijaj swój warsztat pisarski – ucz się nowych słów, sprawdzaj znaczenie związków frazeologicznych, weryfikuj pisownię obcojęzycznych wyrażeń. Wykonuj różne ćwiczenia na wzbogacenie zasobu słownictwa.
Przemyśl udział w kursie / warsztacie pisarskim – będziesz miał okazję do wymiany doświadczeń, oceny swojego sposobu pisania i konstruowania fabuły, a także poznasz nowe rozwiązania, które być może Ci podpasują.
Skorzystaj z coachingu lub mentoringu pisarskiego – u mnie możesz skorzystać z konsultacji pisarskich, podczas których przegadamy Twoje wątpliwości i pochylimy się nad interesującymi Cię kwestiami.

Wskazówki dla początkujących autorów dot. narzędzi i programów pisarskich

Rozpoczynając pisanie, nie zapomnij również o doborze odpowiednich narzędzi. Kwestie techniczne i organizacyjne są równie ważne, ponieważ skuteczne narzędzia pisarskie pozwalają na płynną pracę i koncentrację na tym, co najważniejsze – kreowaniu i spisywaniu Twojej historii.

Znajdź edytor tekstowy, który nie będzie Cię rozpraszał – do najpopularniejszych aplikacji z pewnością należy Word, LibreOffice czy Dokumenty Google. Pamiętaj, że program do pisania powinien spełniać Twoje potrzeby i technicznymi możliwościami nie odwracać Twojej uwagi od skomplikowanego procesu twórczego.
Pamiętaj o kopii zapasowej – urządzenia elektroniczne lubią płatać figle. Dla pewności zapisuj powieść na różnych nośnikach: dysku komputera, pendrive’e, w chmurze.
Przygotuj akcesoria do pracy kreatywnej – kolorowe karteczki, tablice korkowe, brystole do tworzenia mapy myśli, aplikacje do generowania fabuły.
Przetestuj aplikacje do dyktowania i transkrypcji tekstu – w moim przypadku się nie sprawdziły, ale może Tobie ułatwią przelewanie myśli na elektroniczny papier.

Przejrzyj też pozostałe programy dla pisarzy z mojej listy narzędziowej.

Wejście na rynek książki – porady dla debiutujących pisarzy

Napisanie powieści to dopiero połowa sukcesu, później trzeba ją wydać. I tu powinieneś zapoznać się z mechanizmami funkcjonującymi na rynku książki.

Nie decyduj się na pierwszą lepszą propozycję od wydawcy – dokładnie wczytaj się w umowę wydawniczą, przemyśl wysokość wkładu własnego, prowizji autorskiej składającej się na wynagrodzenie za wydanie książki.
Bądź realistyczny w stosunku do rynku książki – jako społeczeństwo nie czytamy zbyt wiele i sięgamy po pozycje z wyrobioną marką (nazwiskiem autora). Debiutantom bardzo ciężko jest się przebić. A wydawcy nie zawsze chcą współpracować z początkującymi pisarzami.

Porada na koniec: pisania książek ucz się od innych!

Każdy pisarz pracuje nieco inaczej, ma inny rytm pracy, konstruowania fabuły, radzenia sobie z rozterkami i blokadami pisarskimi. Słuchaj uważnie o doświadczeniach na spotkaniach autorskich i wyciągaj coś dla siebie. A przede wszystkim dużo czytaj! Książki to najlepsze źródło inspiracji, doskonalenia warsztatu pisarskiego i podpatrywania sposobu łączenia z pozoru nieistotnych wątków w jedną, spójną całość.

Źródła i dodatkowe informacje